Denge ve Denetleme Ağı’nın (DDA) enflasyon, gelir adaletsizliği ve işsizlik gibi Türkiye’nin temel ekonomik problemleriyle, istikrar ve denetleme sistemi ortasındaki ilgiyi incelediği raporunda; “Gelir seviyesindeki artan eşitsizlikler, genel anlamda ekonomik kalkınma sorununu derinleştirirken, siyasi ve toplumsal alanda da kutuplaşma seviyesini arttırıyor” denildi.
Denge ve Denetleme Ağı, “Ekonomiyi Demokrasi Üzerinden Okumak: Denge Denetleme Sistemi Olmadan Refah Olur mu?” başlıklı iktisat raporunu yayınladı. Hayat pahalılığı, enflasyon ve işsizlik üzere birçok ekonomik sorunun ele alındığı, yürütme erkinin liyakatli, şeffaf ve hesap verebilir olması gerektiğine vurgu yapılan raporda özetle şu saptamalar yer aldı:
“YÜKSEK ENFLASYONUN OLDUĞU ÜLKEDE YATIRIM AZALIR: Belli düzeylerdeki enflasyon iktisadın sağlıklı işleyebilmesi için gerekliyse de yüksek enflasyon oranlarının vatandaşların hayatlarına ve iktisadın genel istikrarına birden fazla olumsuz tesiri vardır. Yüksek enflasyonun olduğu bir ülkede paranın paha düzeyi düşer, vatandaşlar ortası gelir eşitsizliği artar, yatırım azalır, piyasada belirsizlik düzeyi yükselir. Enflasyona bağlı olarak yatırımların azalması ve patronların maliyetlerindeki artış işsizlik düzeyini de arttırır.
MALİYET ARTIŞLARI TL’NİN DEĞER KAYBININ SONUCU: Türkiye’de bilhassa son devirde süratle yükselen enflasyon iktisattaki artan tüketim düzeyinden fazla büyük ölçüde döviz kurlarındaki artış ve bunun üretim maliyetlerini süratle üst çekmesiyle bağlı. Maliyetlerdeki artış da büyük ölçüde son yıllarda Türk lirasının yabancı paralar karşısında süratle bedel kaybetmesinin sonucu.
MERKEZ BANKASI’NDAKİ MİSYON DEĞİŞİKLİKLERİ ENFLASYONU ARTIRIYOR: Merkez bankasının hükümetin tercihlerinden bağımsız halde fiyat istikrarına yönelik çalışmasını söz eden politik bağımsızlığın sağlanmasında, kurumun oluşum ve yönetici takımının değişme sıklığı belirleyici niteliktedir. Kurumun idaresine yapılan siyasi nitelikteki atamalar ya da lider ve idare heyeti üyelerinin misyon müddetlerinin hayli hudutlu tutulması kurumun bağımsızlığını azaltmakta ve ulusal ve milletlerarası aktörlerin kuruma inançlarını olumsuz etkilemektedir. Bu durum merkez bankalarının elinde olan fiyat istikrarını sağlayıcı araçları aktif kullanmasına mahzur olarak enflasyonu arttırmaktadır.
İŞSİZLİĞİ ORTADAN KALDIRMANIN YOLU ŞEFFAF YÜRÜTME: Gerek hayat pahalılığı gerekse işsizlik ve gelir adaletsizliği altında yatan temel nedenleri ortadan kaldırmanın faal yolu şeffaf, liyakatli ve hesap verebilir yürütme, kanun yapma ve kontrol istikametinden faal bir yasama, bağımsız, tarafsız ve faal yargı, güçlü ve demokratik lokal idareler, çoğulcu ve tesirli sivil toplum alanının varlığına bağlıdır.
GELİR DÜZEYİNDEKİ EŞİTSİZLİKLER KUTUPLAŞTIRMAYI ARTIRIYOR: Özellikle politik çıkarlar doğrultusundaki müdahaleler, kayırmacılık üzere programsız dağıtım siyasetleri, faal uygulanmayan vergi siyasetleri ve direkt yabancı yatırım alma düzeyi üzere gelir adaletsizliğini arttıran nedenlerin tümü, faal işleyen demokratik istikrar ve denetleme sistemiyle yakından alakalıdır. Gelir düzeyindeki artan eşitsizliklerin genel manada ekonomik kalkınma problemini derinleştirirken siyasi ve toplumsal alanda da kutuplaşma düzeyini arttırıyor.”
